Firmy specjalizujące się w budowie schronów notują wzrost zapytań, a media regularnie poruszają temat 'czy Polska jest gotowa na wojnę?’. Do łask wracają również dawne schrony przeciwlotnicze – niektóre samorządy inwentaryzują i modernizują je jako element prewencji. Jednocześnie w polskich mediach społecznościowych pojawiają się poradniki przetrwania, listy rzeczy „na wypadek”, a także instrukcje reagowania na alarmy.

Choć polski rynek bunkrów nie dorównuje jeszcze skalą temu amerykańskiemu czy włoskiemu, nastroje społeczne pokazują jednoznacznie – Polacy także czują, że świat balansuje na krawędzi. W kraju, gdzie wojna jest jeszcze żywym wspomnieniem w rodzinnych historiach, potrzeba kontroli nad niepewną przyszłością może przybierać bardzo realne formy – jak zakup zapasów, inwestycje w bezpieczeństwo, a nawet emigracja.

Paniczny klimat? Może. Ale jak pokazuje historia – w Polsce lęk rzadko bywa irracjonalny.

Świat znalazł się w jednym z najbardziej niepewnych momentów współczesnej historii. Wojny w Ukrainie i na Bliskim Wschodzie destabilizują porządek globalny, pandemia COVID-19 zostawiła po sobie kryzys gospodarczy i zdrowotny, a zmiany klimatyczne wciąż przybierają na sile. W tym kontekście lęk stał się paliwem dla zupełnie nowego sektora: przemysłu paniki – który właśnie przeżywa swój największy rozkwit od czasów zimnej wojny.

Bunkry, tunele i strach jako nowa waluta.

W Polsce działa kilka firm specjalizujących się w projektowaniu i budowie przydomowych schronów:​ Schron.pro – oferuje kompleksową usługę, obejmującą projektowanie, badania geotechniczne oraz budowę schronu. Koszt budowy schronu o powierzchni do 35 m² wynosi około 21 000 zł za m². ​Shelters.pl – firma oferuje gotowe bunkry i schrony na sprzedaż, które spełniają wszystkie wymagane polskim prawem normy budowlane. ​Schron.biz – specjalizuje się w kompleksowej budowie schronów pod obiektami mieszkalnymi, przemysłowymi i samorządowymi. ​

Koszt budowy przydomowego schronu zależy od wielu czynników, takich jak wielkość, standard wykończenia oraz zastosowane technologie. Przykładowo, koszt budowy schronu o powierzchni do 35 m² wynosi około 21 000 zł za m². ​Od 2023 roku, zgodnie z nowelizacją prawa budowlanego, budowa schronu o powierzchni do 35 m² nie wymaga uzyskania pozwolenia na budowę. To ułatwia proces inwestycyjny dla osób prywatnych. ​

Według raportu New York Timesa z 2023 roku, jedna trzecia dorosłych Amerykanów przygotowuje się na scenariusz apokaliptyczny, wydając łącznie 11 miliardów dolarów rocznie na bunkry, zapasy, broń i medykamenty. Co ciekawe, ten rynek, niegdyś zarezerwowany wyłącznie dla miliarderów inwestujących w luksusowe schrony za miliony, dziś otwiera się także na klasę średnią. Ron Hubbard, prezes Atlas Survival Shelters, twierdzi, że jego firma oferuje schrony już od 20 tysięcy dolarów. Bunkier ma stać się dostępny jak SUV – z tą różnicą, że zamiast luksusu oferuje przetrwanie.

Globalny wzrost zainteresowania przekłada się na liczby: jak podaje NPR, w USA sektor schronów jądrowych ma wzrosnąć z 137 milionów dolarów w 2023 roku do 175 milionów w 2030. Na całym świecie rynek podziemnych bunkrów może osiągnąć wartość 36,7 miliarda dolarów, ze średniorocznym wzrostem na poziomie prawie 10%. Firmy takie jak The Panic Room Company czy Nuclear Bunker Company oferują dziś nie tylko elitarne kryjówki, ale również bardziej kompaktowe, budżetowe konstrukcje dla „zwykłych” rodzin.

@atlassurvivalshelters

$200,000 Poland Bunker Tour! 😎 #shelter #bombshelter #bombshelters #underground #undergroundbunker #undergroundbunkers #atlassurvivalshelter #atlassurvival #atlas #survival #survivaltips #doomsday #doomsdaypreppers #doomsdayprepper #endtime #endtimes #war #israel #ukraine #luxurybunker #bunker #bunkers #bunker #prepper #preppersoftiktok#preppers #survivalist #shelter #shelterlife #undergroundshelter #ukrainewar #fallout #falloutbunker #fallouttour #fallout76

♬ original sound – AtlasSurvivalShelters

Nawet na TikToku pojawiły się konta reklamujące bunkry jądrowe, które odnotowują wzrosty zapytań o 200% w ciągu ostatnich trzech lat i o 30% od dnia zaprzysiężenia Donalda Trumpa.

Choć schrony przeżywają swój renesans, ich realna skuteczność nadal budzi wątpliwości. Jak informuje FEMA (Federalna Agencja Zarządzania Kryzysowego), nawet zwykłe schronienie się w piwnicy lub pomieszczeniu bez okien może zapewnić względną ochronę przez pierwsze 24 godziny po ataku jądrowym. Tańsze wersje bunkrów wydłużają ten czas do 72 godzin, jednak w przypadku długotrwałych działań zbrojnych, nikt nie jest w stanie zagwarantować pełnego bezpieczeństwa.

Niepokój, jaki ogarnia społeczeństwa na całym świecie, zrodził nowe rynki – ale też nowe pytania. Czy zysk ze strachu jest etyczny? Czy inwestowanie w bunkier to rozsądna zapobiegliwość, czy tylko iluzja kontroli w świecie coraz bardziej nieprzewidywalnym? Może zamiast panicznego kopania schronów, lepiej spojrzeć prawdzie w oczy i zacząć działać na rzecz pokoju, stabilizacji i odbudowy zaufania. Bo choć strach może być motorem napędowym gospodarki, to niekoniecznie powinien być przewodnikiem cywilizacji.