Osoby z ADHD (zespołem nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi) często poszukują sposobów na poprawę koncentracji, organizacji i ogólnego funkcjonowania. Jednym z popularnych środków stymulujących jest kofeina, która oddziałuje na ośrodkowy układ nerwowy w sposób podobny do niektórych leków stosowanych w leczeniu ADHD.

Jednak jej wpływ na osoby z tym zaburzeniem jest złożony i zależny od indywidualnych cech organizmu.

Kofeina jest psychoaktywnym stymulantem, który działa poprzez blokowanie receptorów adenozyny w mózgu. Adenozyna jest neuroprzekaźnikiem odpowiedzialnym za uczucie zmęczenia i spowolnienie aktywności neuronów. Gdy kofeina blokuje jej receptory, zwiększa się aktywność układu nerwowego, co prowadzi do pobudzenia, lepszej koncentracji i wzrostu poziomu dopaminy – neuroprzekaźnika kluczowego dla funkcji poznawczych i motywacji. Osoby neurotypowe zazwyczaj odczuwają po kofeinie pobudzenie i większą czujność, ale w przypadku osób z ADHD reakcja może być inna.

Ponieważ ADHD wiąże się z niedoborem i dysregulacją dopaminy, kofeina może działać bardziej stabilizująco niż pobudzająco. Niektóre osoby z ADHD zgłaszają, że po wypiciu kawy czują się spokojniejsze i bardziej skupione, co jest przeciwieństwem reakcji większości ludzi.

Badanie z 2011 roku opublikowane w „European Neuropsychopharmacology” wykazało, że kofeina może poprawiać funkcje wykonawcze u osób z ADHD, zwłaszcza w zakresie uwagi i pamięci roboczej. Naukowcy zauważyli, że u szczurów z modelem ADHD kofeina pomagała w zadaniach wymagających skupienia. Z kolei w badaniu z 2013 roku („Psychopharmacology”) stwierdzono, że kofeina może zwiększać poziom dopaminy w korze przedczołowej, co może być korzystne dla osób z ADHD, u których często występują zaburzenia w funkcjonowaniu tego obszaru mózgu.

Leki na ADHD, takie jak metylofenidat (np. Ritalin, Concerta) czy amfetaminy (np. Adderall, Vyvanse), działają jako inhibitory wychwytu zwrotnego dopaminy i noradrenaliny.

Oznacza to, że zwiększają dostępność tych neuroprzekaźników w synapsach neuronowych, co poprawia koncentrację, redukuje impulsywność i pomaga w organizacji myśli. Kofeina również zwiększa poziom dopaminy, ale jej działanie jest znacznie słabsze i mniej precyzyjne. W przeciwieństwie do leków, które działają na specyficzne obszary mózgu związane z kontrolą uwagi i funkcjami wykonawczymi, kofeina pobudza cały układ nerwowy, co może prowadzić do nadmiernego pobudzenia, rozdrażnienia lub niepokoju. Osoby przyjmujące leki na ADHD powinny ostrożnie podchodzić do spożywania kofeiny, ponieważ obie substancje są stymulantami i mogą powodować nadmierne pobudzenie, tachykardię (przyspieszone bicie serca), wzrost ciśnienia krwi lub bezsenność. Niektóre osoby jednak twierdzą, że kawa pomaga im w łagodzeniu skutków ubocznych leków, takich jak senność lub apatia, ale brak jest jednoznacznych dowodów naukowych na to, czy takie połączenie jest korzystne. Zaleca się indywidualne testowanie reakcji organizmu i ewentualną konsultację z lekarzem.