By zrozumieć problem należy w pierwszej kolejności dowiedzieć się, czym do końca jest równowaga. Co ciekawe, nie takim prostym zadaniem jest ustalenie jej jednej definicji. Technicznie rzecz biorąc, jest to złożona interakcja kilku różnych systemów w ciele – od mięśni, nerwów, wzroku i uszu aż po system sensoryczny, który pozwala rozpoznawać, w który miejscu ciało dotyka ziemi oraz gdzie ciało znajduje się w przestrzeni. Równowaga nie jest czymś, z czym się rodzimy, ale też nie jest to coś, czego uczymy się w taki sam sposób jak mówienia. Nie jest to zmysł czy umiejętność. Jest to jednak 'coś’ co zdobywamy wcześnie i tracimy z czasem.

Najprościej ujmując, równowaga może być definiowana jako zdolność do rozkładania masy ciała na wspierającą podstawę. Ta definicja miesza ruch i zdolności fizyczne z tym, co inni uważają za umiejętności wrodzone.

Bez względu na przyjmowaną definicję równowagi, czy jest ona faktycznie tak poważnym aspektem stanu naszego zdrowia? Na początku tego roku British Journal of Sports Medicine opublikował wyniki trwającego dekadę badania z udziałem ponad 1700 uczestników w średnim wieku. Stwierdzono w nim, że brak równowagi wiązał się z prawie dwukrotnym wzrostem ryzyka śmierci. Podczas przeprowadzanych testów zdrowotnych poproszono ochotników o stanie na jednej nodze z drugą nogą przyciśniętą do niej, z rękami po bokach i oczami utkwionymi prosto przed siebie. Po uwzględnieniu wieku, płci i podstawowych warunków życia, niezdolność do utrzymania pozycji przez 10 sekund, przy trzech próbach, wiązała się z 84% zwiększonym ryzykiem śmierci.

Mniej więcej jeden na pięciu uczestników nie zdał testu. Odsetek oblanych prób rósł wraz z wiekiem, ponieważ więcej niż jedna na trzy osoby, które testu nie zdały, znajdowała się w przedziale wiekowym 66-70 lat. Zależność jest jednak złożona. W niektórych przypadkach słaba równowaga była produktem ubocznym poważniejszych stanów chorobowych lub wiązała się z brakiem aktywności fizycznej. Nie zawsze chodziło jedynie o wiek.

U wielu ludzi zaczyna się od prostych rzeczy – mówi dr Anna Lowe, ekspertka ds. zdrowego starzenia się i aktywności fizycznej – Może kiedyś potrafiłeś szybko stanąć na jednej nodze, aby założyć but, i w pewnym momencie przestałeś to robić. Może kiedyś bez zastanowienia wychodziłeś z wanny na śliską podłogę, a teraz musisz się czegoś trzymać. Łatwo jest przeoczyć oznaki lub po prostu tłumaczyć to starzeniem się.

Tradycyjnie obwinia się brak aktywności. Jednak coraz częściej pracownicy służby zdrowia zwracają uwagę, że problemy z równowagą mogą być spowodowane wieloma innymi czynnikami. Przyczyną mogą być zaburzenia widzenia lub spowolnienie sygnałów nerwowych, podobnie jak spadki w innych systemach. Obniżone ciśnienie krwi, które prowadzi do zawrotów głowy oraz refleks i koordynacja, które spowalniają się z wiekiem.

Kiedy zauważy się nagłą zmianę w zdolności zachowania równowagi, powinno się skonsultować się z profesjonalistą. Według specjalistów lepiej jest zapobiegać niż leczyć, a ponieważ poziom równowagi u wielu osób wydaje się zmniejszać, poczynając od wieku średniego trzeba zacząć wcześniej niż później.

Co, poza specjalistycznymi badaniami można robić, żeby zapobiegać utracie balansu? Wyprowadzanie psa na nierównym terenie, ćwiczenie jogi, ruchy na jednej nodze, takie jak wykroki są świetnym sprawdzianem równowagi dynamicznej. Wyzwaniami na wyższym poziomie mogą stać się ruchy obustronne, takie jak przysiady, które nie będą odpowiadać już szerszemu gronu. Należy jednak wciąż skupiać się na kolanach i kostkach, które to w dużej mierze są odpowiedzialne za zdolność do równowagi.

Bez względu na rodzaj wybranej aktywności, wykonywanie jej w domu czy na zewnątrz, najważniejsze jest pracowanie nad swoją równowagą i balansem, zanim zajdzie taka potrzeba, i kiedy stanie się to prawdziwym problemem.