Efekt Tetris, czyli jak niektóre zawody robią z ludzi dupków

Dlaczego prawnicy w Stanch Zjednoczonych 3,6 razy częściej niż inni cierpią na depresję, a kontrolerzy podatkowi częściej się rozwodzą? Zdaniem psychologów praca polegająca na ćwiczeniu umysłu w poszukiwaniu problemów lub błędów może negatywnie wpływać na nasze postrzeganie rzeczywistości.
.get_the_title().

Naukowcy z Uniwersytetu Johnsa Hopkinsa zauważyli istotną statystycznie korelację między wykonywanym zawodem a zdrowiem psychicznym i powodzeniem w życiu prywatnym. Prawnicy, na przykład, cierpią z powodu depresji 3,6 razy częściej niż ogół osób zatrudnionych, częściej też nadużywają alkoholu i narkotyków. Wskaźnik rozwodów wśród prawników – zwłaszcza kobiet – również jest wyższy niż wskaźnik rozwodów wśród innego rodzaju specjalistów.

O efekcie Tetris, nazywanym również zespołem Tetris, mówimy, kiedy ludzie poświęcają tyle czasu i uwagi na jakieś działanie, że zaczyna ono kształtować ich myśli, obrazy mentalne i sny. Zjawisko opisał psychiatra z Harvardu, Robert Stickgold. Przeprowadził eksperyment na uczelni, w którym płacił studentom, aby grali w Tetrisa przez kilka godzin każdego wieczora. Wielu z nich skarżyło się, że wszędzie widzi wzory. Nie byli w stanie pozbyć się obrazów spadających klocków, kiedy zasypiali, widzieli je też w chwili przebudzenia.

Kiedy grasz zbyt długo w Tetrisa, zaczynasz sprowadzać świat do pytania: jak tworzyć proste linie? Świetnie, jeśli robisz to podczas gry w Tetris, ale kiedy skończysz grać, już nie. Zjawisko to nazywa się to efektem Tetrisa. Można go porównać do robienia zdjęć z fleszem, kiedy błysk po zamknięciu ekspozycji pozostawia niebieską lub pomarańczową kropkę w polu widzenia – twierdzi Shawn Achor, autor książki 'The Happiness Advantage’.

Ludzie, którzy grali w Tetris przez dłuższy czas, widzieli jak mogą się ze sobą łączyć różne kształty w prawdziwym świecie.

Na przykład pudełka na sklepowej półce albo budynki na ulicy. W tym sensie efekt Tetris jest formą nawyku. Miewali też halucynacje, w których układają niewidzialne klocki, śnili o spadających tetrominach lub widzieli je na krawędziach pól widzenia. W tym sensie efekt Tetris jest formą hipnagogicznej wyobraźni, wpisują się w zjawisko GTP (ang. Game Transfer Phenomena).

Efekt Tetris może dotyczyć różnych form ćwiczenia umysłu i przenikać każdy aspekt naszego życia. Ma silny wpływ na kształtowanie rzeczywistości osób, których zawód opiera się na poszukiwaniu błędów lub rozpoznawaniu problemów. Na przykład audytorzy księgowi albo kontrolerzy podatkowi przez minimum osiem godzin dziennie przeglądają formularze podatkowe, szukając błędów i pomyłek. Trenują mózg w rozpoznawaniu błędów. Powstają nowe ścieżki neuronowe, które pozwalają im rozpoznawać wzorce niespójności przy mniejszym wysiłku – sprawniej niż przeciętny człowiek. Dzięki temu są dobrzy w swojej pracy.

Kiedy wracają do domu, ich mózg nadal tworzy listy błędów i pomyłek, które popełniają ludzie wokół nich. Takie podejście nie sprawdza się w relacjach międzyludzkich, zarówno w pracy, jak i w domu.

To samo, zdaniem Achora, dotyczy wspomnianych prawników, inżynierów, a nawet nauczycieli. – Prawnicy wielokrotnie częściej doświadczają depresji niż inne grupy zawodowe w Ameryce, ponieważ są przeszkoleni w zakresie rozpoznawania i wskazywania wad argumentów. Odkryliśmy, że wielu prawników wraca do domu i przesłuchuje dzieci, a czas spędzany z najbliższymi rozliczają jak roboczogodziny – mówi.

Inżynierowie, z kolei, również w domu poszukują defektów i próbują przewidywać potencjalne nieprawidłowości. Trudno im pogodzić się z tym, że relacje z innymi nie zawsze da się zoptymalizować.

Nauczyciele mają tendencje do traktowania każdego jak ucznia, nawet jeśli chcą dobrze, mogą być odbierani jako protekcjonalni.

Te tendencje pomagają odnieść sukces w pewnym aspekcie pracy, ale poza środowiskiem pracy ucierpi wydajność takiej osoby. Siła w jednym kontekście, może łatwo stać się słabością w innym. Dobra wiadomość jest taka, że możemy dowolnie kształtować i kontrolować sposób, w jaki postrzegamy świat. Zła – jeśli tego nie kontrolujemy, możemy utknąć w efekcie Tetris, który będzie negatywnie wpływał na nasze życie osobiste i relacje z innymi.

Czy istnieje sposób, aby wyciągnąć umysł z tych negatywnych pętli? Specjaliści twierdzą, że można zacząć od skonstruowania rytuałów przejścia z trybu pracy do trybu po pracy. Może to być coś prozaicznego, jak na przykład sprzątanie biurka. ’Tak jak opanowanie gry wideo zajmuje wielu dni skoncentrowanej praktyki, tak trening mózgu, aby dostrzegał więcej możliwości, wymaga praktyki skupiania się na pozytywach’ – napisał Achor. – ’Nasza tożsamość nie musi być jedna i ustalona. Nie musimy zachowywać się tak samo w każdym środowisku. Przy odrobinie praktyki możemy nauczyć się zmieniać soczewki, przez które patrzymy na świat’.

Tekst: AvdB

FUTOPIA