Jednym z głównych czynników są zmiany klimatyczne, które tworzą skrajne warunki atmosferyczne. Średnia temperatura globu wzrasta, co prowadzi do większego wchłaniania wilgoci i mniejszych opadów, parowania wody z jezior i rzek, a tym samym do wysychania ziemi. Przez to gdy już pada, woda jest słabo wchłaniana przez glebę i zamiast tego spływa po ziemi i prowadzi do zalewania upraw. Uprawy rolne zależne są od pogody, a ta ostatnio jest coraz bardziej nieprzewidywalna, co wpływa na ustalane terminy posiewów i zbiorów. Ponadto anomalie pogodowe prowadzą do nieprzewidywalnych sytuacji – np. w Teksasie śnieżyce doprowadziły do zniszczenia upraw o wartości 600 milionów dolarów.

Kolejnym czynnikiem są wzrastające ceny paliwa, które wpływają na koszty transportu jedzenia z różnych stron świata. Ceny paliwa wzrosły w związku z pandemią Covid-19 – wpierw znacząco spadły, wraz z mniejszym zapotrzebowaniem, a gdy popyt wzrósł, producenci wywindowali nagle ceny, aby zrekompensować sobie zeszłoroczne straty. Pamiętajmy, że eksport i import były zablokowane przez zamykane granic przez poszczególne kraje. Wówczas wpłynęło to na mniejszą podaż żywności w poszczególnych krajach i wzrost cen na początku zeszłego roku. Przykładowo 15 proc. żywności w USA pochodzi z importu. Zresztą ponowne otwarcie handlu na wielką skalę zablokowało wiele niegotowych na to portów – stąd np. zwiększone ceny owoców morza i sera. Ponadto brzydka prawda jest taka, że przy uprawach często pracują nisko opłacani imigranci, którzy nie mogli w zeszłym roku przekroczyć niektórych granic, aby pracować u swoich bogatszych sąsiadów. To przyczynia się do większych wydatków na wypłaty dla pracowników, a przez to też na ceny żywności. Ceny paliw wpływają też na uprawy rolne, gdyż maszyny rolnicze także potrzebują benzyny. Ponadto produkty uboczne produkcji paliwa wykorzystywane są w tworzeniu nawozów.

Na wzrost cen żywności ma także wpływ większe globalne spożycie mięsa. Tak, dobrze czytacie – co prawda, spożycie mięsa maleje w krajach bardziej rozwiniętych, ale te rozwijające się spożywają go coraz więcej wraz ze swoim rozwojem gospodarczym. Przez to globalnie spożycie mięsa wzrasta. Do produkcji mięsa potrzebne jest więcej zboża niż do stworzenia diety roślinnej, tzn. wartość kaloryczna wytworzonego mięsa jest mniejsza niż wartość kaloryczna zbóż wykorzystanych do utuczenia zwierzęcia. Co więcej, według szacunków Uniwersytetu Cornell, gdyby zboże przeznaczone na paszę dla zwierząt przeznaczyć na pokarm dla ludzi, można by nakarmić dodatkowe 800 milionów osób. Niemniej zwiększona produkcja mięsa oznacza także wzrost cen zboża. Co gorsza, droższe zboże na rynku globalnym może wpłynąć na wzmożony popyt na mięso w krajach rozwiniętych, co znowuż wywinduje ceny jednego i drugiego.

Ceny wzrosły także dlatego, bo spadła produkcja. Istniejące miejsca pracy zmuszają pracowników do ciasnoty – są niewielkie i zatrudniają wiele osób. Przez to, gdy wybuchła pandemia, musiały zostać pozamykane. Teraz gdy otwierają się ponownie, muszą zostać zaadaptowane do bardziej bezpiecznych warunków, m.in. poprzez zwiększoną automatyzację. Koszt restrukturyzacji miejsc pracy będą musieli ponieść konsumenci.

W Polsce ceny wzrastają z powodu mroźnej zimy zarówno u nas w kraju, jak i w całej Europie. Do tego dochodzi także podatek cukrowy oraz rosnąca inflacja. W styczniu, zgodnie z danymi GUS, żywność zdrożała o 1,6 proc. w stosunku do grudnia, co oznacza, że ceny wzrosły łącznie o 1,3 proc. w 2021 w stosunku do 2020 roku.

Photo by Moritz Lüdtke on Unsplash