Szwecja od lat walczy z uzależnieniem mieszkańców od papierosów. Palenie zostało zakazane we wszystkich barach i restauracjach na początku 2005 roku, a w 2019 rozszerzono ten zakaz o palenie na zewnątrz barów i restauracji oraz w miejscach publicznych. Teraz kraj jest na dobrej drodze, aby stać się jednym z pierwszych na świecie, gdzie papierosy pali mniej niż 5 proc. dorosłych. Ma ma osiągnąć ten cel w nadchodzących miesiącach – 17 lat przed datą wyznaczoną przez Unię Europejską, czyli rokiem 2040.

W ciągu 15 lat współczynnik dorosłych palaczy spadł w Szwecji z 15 do 5,6 proc.

– Żaden inny kraj UE nie jest nawet bliski takiego wyniku – mówi dr Delon Human, współautor raportu ‘The Swedish Experience: A Roadmap to a Smoke-Free Society’.

Dlaczego Szwedzi są tak dobrzy w rzucaniu palenia? W państwie istnieje wiele mniej szkodliwych alternatyw dla tego nałogu. Należy do nich m.in. bardzo popularny w Skandynawii snus, czyli używka sporządzona na bazie suchego tytoniu. Nieco przypomina on sprzedawaną w Polsce tabakę, jednak snus zażywany jest doustnie, umieszcza się go za dolną lub górną wargą i to właśnie z tego miejsca następuje wchłanianie nikotyny. Używanie snusu wiąże się ze zwiększonym ryzykiem raka jamy ustnej i gardła.

W Polsce, ale też i w innych krajach UE – oprócz Szwecji i Chorwacji – produkcja oraz wprowadzanie do obrotu tytoniu doustnego jest zabronione. Mimo to, snus jest również powszechnie stosowany w Finlandii, Danii i Estonii. W Skandynawii popularne są też saszetki nikotynowe i waporyzatory.

Chociaż zapewnienie palaczom większego wyboru alternatyw odegrało pewną rolę, edukacja i środki kontroli tytoniu również pomogły ludziom rzucić palenie. Tak niewielka liczba palaczy w Szwecji przekłada się na najniższy odsetek chorób związanych z paleniem tytoniu w UE i o 41 proc. niższą zachorowalność na raka niż w innych krajach europejskich. Śmiertelność z powodu chorób związanych z paleniem tytoniu (takich jak udary mózgu, choroby serca i płuc, rozedma płuc i przewlekłe zapalenie oskrzeli) w Szwecji jest również niższa o prawie 40 proc.

Smoke Free Sweden twierdzi, że rzucenie palenia w Szwecji ratuje każdego roku ponad 3,4 tys. żyć. Gdyby inne państwa poszły w jej ślady, można byłoby uratować 2,84 mln osób w całej Unii Europejskiej. Według Eurostatu największy odsetek palaczy w Europie przypada na Bułgarię, gdzie 28,2 proc. populacji codziennie pali tytoń. Następna jest Turcja (27,3 proc.), Grecja (27,2 proc.), Węgry (25,8 proc.) i Łotwa (24,9 proc.).

Francja i Irlandia nakładają najwyższe cła na papierosy w UE, a Bułgaria i Polska najniższe.

Portugalia, wypowiadając wojnę paleniu i idąc w ślady kilku innych państw europejskich, zakazała niedawno używania e-papierosów na zewnątrz budynków publicznych. Są one nie tylko szkodliwe dla palaczy – chociaż i tak lepsze od papierosów – ale również dla środowiska. Według badań przeprowadzonych przez Material Focus co sekundę w Wielkiej Brytanii wyrzucane są dwa e-papierosy.

Tekst: MZ