Zespół uczonych pod kierownictwem dr. Hjalmara S. Kühla z Instytutu Antropologii Ewolucyjnej im. Maxa Plancka w Lipsku badał szympansy w Afryce Zachodniej i w tym celu podglądał ich zachowania przez kamerę.

Już od dawna wiadomo, że szympansy (i inne małpy) wykorzystują kamienie jako narzędzia, na przykład pozwalające im rozłupać orzechy, jednak zachowanie, które zaobserwowali badacze znacząco odbiegało od normy.

Grupa szympansów podbiegała do drzew i uderzała w nie kamieniami. Powstałe w ten sposób kamienne kopczyki zdawały się nie pełnić żadnej funkcji. Bezcelowe wydawało się także zachowanie szympansów. Właśnie te dwa aspekty najbardziej zafrapowały naukowców i skłoniły ich do przypuszczeń, że mogą mieć do czynienia z pewnego rodzaju rytuałem. Kamienie odgrywają bowiem poważną rolę także w ludzkich rytuałach – kamienne kopce pełniące funkcję obrzędową pojawiały się w różnych kulturach na przestrzeni dziejów i stanowią jeden z najwcześniejszych przykładów myślenia religijnego.

„Zrytualizowane obserwacje behawioralne i gromadzenie artefaktów w poszczególnych miejscach zaobserwowane wśród szympansów może mieć wpływ na wnioski, które można wyciągnąć z kamiennych zgrupowań archeologicznych i miejsc rytualnych” – piszą naukowcy.

Jako że rdzenni mieszkańcy Afryki Zachodniej także zbierają kamienie w pobliżu swoich świętych drzew, naukowcy sądzą, że zachowanie szympansów może odsyłać do niezwykle zbliżonego systemu wierzeń.

Stąd jeszcze daleka droga do koncepcji boga, którą znamy, jednak rytuał zwierząt może być pomóc w odpowiedzi na pytanie, jak na drodze ewolucji formuje się religia. – Oznaczanie szlaków i terytoriów drogowskazami, takimi jak stosy skał, jest ważnym krokiem w historii ludzkości. Ustalenie, gdzie są terytoria szympansów w odniesieniu do miejsc rzucania kamieniami, może dać nam wgląd w to, czy tak jest w tym przypadku – tłumaczy uczestnicząca w badaniach Laura Kehoe.

Oczywiście możliwe jest też, co podkreślają badacze, że mamy do czynienia z innego rodzaju rytuałem – również starym jak świat. Może chodzić o to, że samce, uderzając kamieniami w drzewa, próbują zaimponować samicom. Jak jest naprawdę? Naukowcy powinni się pospieszyć ze znalezieniem odpowiedzi, bo, jak ostrzega, Kehoe, możliwe jest, że konsekwentne niszczenie lasów sprawi, że za 30 lat na wolności nie będzie już żadnych szympansów.