Facewatch #57 – 10 aktywistek i aktywistów z Trójmiasta, którzy zmieniają je na lepsze
Przedstawiamy wam nasz subiektywny wybór aktywistów miejskich z Trójmiasta, na których warto zwrócić uwagę.
1. Natalia Cyrzan
Animatorka kultury, kuratorka, działaczka i aktywistka, której projekty trwale zmieniły miasto. Jest absolwentką filologii angielskiej, studiowała aktorstwo i reżyserię w ramach stypendium na University of Northern Iowa w Stanach Zjednoczonych. Od lat związana z Instytutem Kultury Miejskiej, w którym pełni funkcję kierownika projektów. To ona powołała do życia Streetwaves – weekendową akcją miejską, która w latach 2008-2015 zwiastowała nadejście lata i odbywała się w takich dzielnicach jak Aniołki, Główne Miasto, Strzyża, Przymorze czy Orunia. Streetwaves zostało przekształcone w Odcinki – wydarzenie łączące w sobie muzykę, sztukę wideo, elementy teatru, performansu oraz innych dziedzin sztuki. Każdy Odcinek to wydarzenie site-specific, czyli w pełni zanurzone w miejscu, w którym się odbywa. Natalia Cyrzan jest także współautorką flagowego wydarzenia organizowanego każdej jesieni przez IKM, czyli festiwalu instalacji w przestrzeni miejskiej Narracje, w którym co roku tłumnie biorą udział nie tylko mieszkańcy Trójmiasta, ale i całej Polski.
2. Aleksandra Szymańska
Aleksandra Szymańska przyjechała do Gdańska z konkretnym planem – zrobić wszystko, żeby miasto zostało Europejską Stolicą Kultury 2016. W latach 2008-2011 była odpowiedzialna za strategię i zespół projektu Gdańsk i Metropolia – Europejska Stolica Kultury 2016. Plan się niestety nie powiódł, ale Szymańska w mieście została na dobre. Biuro Gdańsk i Metropolia na trzy miesiące przed finałem konkursu zyskało status samorządowej instytucji kultury o nazwie Gdańsk 2016. Od marca 2012 roku działa jako Instytut Kultury Miejskiej, a na czele instytucji stanęła właśnie Ola Szymańska. Razem ze swoim prężnym zespołem od lat organizuje wiele wydarzeń, które trwale zmieniły i wciąż zmieniają Gdańsk. Powstałe podczas kandydatury Gdańska do tytułu ESK 2016 projekty mają swoją kontynuację pod szyldem Instytutu. To m.in. Festiwal Narracje, nagroda literacka i festiwal Europejski Poeta Wolności, akademia Active Citizens, Lokalni Przewodnicy i Przewodniczki, a także nowe inicjatywy, jak Opera na Targu Węglowym, Festiwal Literatury dla Dzieci, Metropolitanka oraz wiele spotkań, warsztatów i debat, które w ciągu tygodnia odbywają się w IKM.
3. Jacek Wielebski, założyciel i inicjator projektów Stowarzyszenia Traffic Design
Traffic Design od lat walczą w imię dobrego designu. To organizacja pozarządowa, której głównym celem jest działanie na rzecz przestrzeni publicznej, edukacji kulturalnej i artystycznej oraz sztuki użytkowej. Wśród członków stowarzyszenia są graficy i malarze, architekci i urbaniści, reprezentanci nauk humanistycznych, miejscy aktywiści i animatorzy kultury. My, jako jego twarz, wyróżniliśmy Jacka Wielebskiego – założyciela.
Ich flagowym projektem jest odbywający się w Gdyni festiwal Traffic Design, który z lokalnego wydarzenia stał się wydarzeniem międzynarodowym na styku graffiti, street artu i muralizmu.
Stoją także za projektem nowych szyldów gdyńskich lokali rzemieślniczych, odnowili stację SKM Gdynia-Redłowo, nadając jej nowy, świeży charakter, a w ostatnim czasie swoimi minimalistycznymi i modernistycznymi projektami walczą z gdyńską pastelozą. Sami o sobie piszą, że sprzeciwiają się wizualnej i architektonicznej bylejakości i chcą propagować społeczną odpowiedzialność za estetykę i dostępność miasta.
4. Michał Grubman i Anna Kądziela-Grubman
Ich stowarzyszenie Hamulec Bezpieczeństwa dostarcza mieszkańcom Trójmiasta filmowych wrażeń przez cały rok. Od 1999 roku, jeszcze jako nieformalna grupa działająca przy Towarzystwie Przyjaciół Sopotu, organizowali dyskusyjne kluby filmowe, przeglądy i działali na rzecz promocji sztuki filmowej. Ich flagowy projekt to Sopot Film Festival, który jest jednym z najważniejszych filmowych wydarzeń w Trójmieście. W programie co roku znajdują się produkcje nagradzane i wyświetlane na największych festiwalach filmowych. Ponadto w każde wakacje Grubmanowie nie pozwalają kinomanom na nudę i organizują pokazy filmowe w nietypowych miejscach – na plaży w Gdyni, na dachu Teatru Szekspirowskiego z widokiem na dachy gdańskich kamienic czy na łóżkach wystawionych na parkingu samochodowym przed sklepem meblowym.
5. Łukasz Piesiewicz, prezes stowarzyszenia Miasto Wspólne
Jak pisze sam Piesiewicz, jego pierwsze stowarzyszenie, Starowiejska, zaczęło się od „ściemy ze
strony miasta, że ulica [Starowiejska w Gdyni] ma szansę być wyremontowana”. Stowarzyszenie Starowiejska, które zabiegało o to, aby ulica była strefą współdzieloną przez zmotoryzowanych i pieszych, przekształciło się w stowarzyszenie Miasto Wspólne, działające na rzecz całej Gdyni, a dokładniej – na rzecz harmonijnego i zrównoważonego transportu. To jeden z najmłodszych ruchów miejskich w Trójmieście, ale o ich działaniach zaczęło się już mówić. Jedną z najgłośniejszych inicjatyw MW był pomysł uruchomienia linii Szybkiej Kolei Miejskiej do gdyńskiego Oksywia. Profil „SKM do Północnej Gdyni” doczekał się na Facebooku 4,5 tys. polubień. Miasto Wspólne postuluje także o zwiększenie kursów Pomorskiej Kolei Metropolitalnej do Gdyni.
6. Magdalena Kalisz
Magdalena Kalisz osiem lat spędziła poza Polską, podróżując i pracując głównie w branży turystycznej. Przemierzyła pięć kontynentów i zwiedziła ponad 60 krajów. W Gdańsku jest od niedawna, ale dała się już poznać jako bardzo aktywna działaczka i organizatorka. Współtworzy gdańską Sztukę Wyboru, jedno z najciekawszych i najbardziej oryginalnych miejsc w Garnizonie Kultury, księgarnio-kawiarnię, w której mieści się sklep z designem, galeria sztuki i przestrzeń warsztatowo-wykładowa. Była kuratorką wystaw „Ogarnij Miasto” podczas Wawa Design Festiwal 2013 i 2014 oraz Gdynia Design Days 2014, jest także współautorką subiektywnych przewodników „Ogarnij Miasto”. Kreuje wydarzenia promujące kulturę, sztukę, literaturę i dizajn. Prowadzi spotkania autorskie, organizuje wystawy, targi (Gdańskie Targi Książki) i warsztaty (Sztuka Fotografowania). Mieszkańcom Trójmiasta nie pozwala się nudzić.
7. Karol Spieglanin, prezes stowarzyszenia Forum Rozwoju Aglomeracji Gdańskiej
Jest absolwentem biznesu elektronicznego na Akademii Morskiej w Gdyni oraz zarządzania na Politechnice Gdańskiej, z zamiłowania aktywnie działa na rzecz polepszenia Gdańska. Angażuje się w działania służące reurbanizacji, rewitalizacji i aktywnej mobilności w mieście, działał na rzecz ochrony dziedzictwa terenów postoczniowych. Stowarzyszenie Forum Rozwoju Aglomeracji Gdańskiej, na czele którego stoi, jest dziś jednym z najważniejszych ruchów miejskich w Gdańsku. Tworzący je architekci, urbaniści i ekonomiści działają wspólnie już od ponad 10 lat. Zabierali głos w sprawie trójmiejskich inwestycji i wraz z mieszkańcami zastanawiali się, jak ożywić gdańskie Śródmieście, które przez turystów określane jest mianem „centrum”.
8. Alicja Jabłonowska i Kuba Łukaszewski (100cznia)
Przyjechali do Gdańska z Londynu z konkretnym pomysłem – na terenach postoczniowych, w miejscu wyburzonej modelarni, chcieli stworzyć coś na wzór londyńskiego Pop Brixton, czyli kontenerowego zagłębia start-upów i małych firm. Gdańska 100ccznia w ciągu kilku tygodni stała się jednym z najmodniejszych miejsc. To pierwszy w Polsce obiekt zrobiony z kontenerów przemysłowych. Łącznie jest 17 i każdy z nich Alicja i Kuba wybierali osobiście. W kontenerach swoje siedziby miały m.in. studio tatuażu, sklep z winylami, pizzeria, knajpa z sycylijskim street-foodem czy różnej maści bary. Między kontenerami powstało patio, pojawiły się hamaki i leżaki. Jako że Gdańsk leży nad morzem, nie mogło zabraknąć też prywatnej plaży. W 100czni Alicja z Kubą zorganizowali wiele koncertów, od muzyki jazzowej po elektroniczną czy wieczory z muzyką taneczną. To na ich patio prezydent Gdańska zainicjował akcje społeczną „Łączy nas Gdańsk”. Na okres jesienno-zimowy zawiesili swoją działalność, ale już szukają partnerów, z którymi w następnym sezonie uda się tworzyć to tętniące życiem miejsce.
9. Roger Jackowski i Michał Błaut (Rowerowa Metropolia)
Twórcy Gdańskiej Kampanii Rowerowej, która niedawno zmieniła nazwę na Rowerowa Metropolia. Od lat integrują rowerową społeczność Trójmiasta, organizując wiele wydarzeń. Najważniejszym z nich jest Trójmieście Wielki Przejazd Rowerowy – największa i najstarsza impreza rowerową w Polsce, w której co roku uczestniczy ok. 10 tys. rowerzystów z Trójmiasta i okolic. Nie jest to jednak zwykły przejazd, bowiem na koniec przyznawane są nagrody i antynagrody dla samorządowców za prowadzoną politykę rowerową. To m.in dzięki zaangażowaniu Rowerowej Metropolii poprawiła się jakość i zwiększyła się ilość ścieżek rowerowych w mieście, a Gdańszczanie tak często wsiadają na rower.
10. Lidia Makowska
Prawdopodobnie nie ma w Gdańsku osoby, która nie zna Lidki Makowskiej. Jest aktywistką, ekspertką ds. polityki kulturalnej, działaczką społeczną i miłośniczką gdańskiego Wrzeszcza (jest radną dzielnicy i prowadzi profile na Facebooku: Wrzeszcz Górny: forum mieszkańców i wrzeszcz.info.pl). Sprawy miejskie i społeczne nie są jej obce: aktywnie walczy o prawa mieszkańców, prawa kobiet (Trójmiejska Akcja Kobieca), o ochronę dziedzictwa gdańskiej Stoczni. Jak sama o sobie pisze „Upomina się – korzystając z teorii Henri Lefebvre’a – o prawa mieszkańców do miasta i rzeczywistą partycypację we współzarządzaniu przestrzenią i budżetem miejskim”. Działa na rzecz edukacji miejskiej oraz kulturalnej i kształci postawę krytycznej refleksji w sprawach miejskich.
Tekst: Małgorzata Muraszko