Mimo że oparty na głęboko zakorzenionej wiedzy, proces ten więcej wspólnego ma z przeczuciem niż myśleniem. Czy zatem jest czymś w rodzaju ludzkiego odpowiednika zwierzęcego instynktu? Nie do końca. Intuicja jest bardziej elastyczna i pośrednia w reakcji na bodźce. Instynkt jest wrodzony, dziedziczony i wbudowany w obwody naszego mózgu w wyniku milionów lat ewolucji.

Intuicja istnieje dziś jako rozwinięta funkcja, która kiedyś pozwalała przetrwać naszym przodkom.

Ponadto badacze coraz częściej odchodzą od umiejscawiania jej jedynie w mózgu. Okazuje się, że istnieje związek pomiędzy intuicją a jelitami, które połączone są z naszymi umysłami rozległą siecią neuronów, substancji chemicznych i hormonów. Najnowsze badania pokazują, że bakterie znajdujące się w naszych jelitach wysyłają sygnały do mózgu, które wpływają na nasz nastrój, światopogląd, a także słynny szósty zmysł. To właśnie dlatego intuicję czujemy w brzuchu.

Paradoksalnie intuicja wydaje się niepoznawalna i nielogiczna. W końcu nie da się wyjaśnić sposobu myślenia stojącego za szybką decyzją, która pojawia się znikąd, to się po prostu dzieje. Dlatego jej zrozumienie stanowi dla nauki poważne wyzwanie. Według badacza Robina M. Hogartha jest to zbiór ’wyuczonych reakcji, które nie są wynikiem zamierzonych procesów’. Jednak choć intuicja to proces błyskawiczny i zazwyczaj nam sprzyjający, nie zawsze jest do końca trafna. Nasz umysł próbuje rozpoznawać, przetwarzać i wykorzystywać wzorce myślenia w oparciu o wcześniejsze doświadczenia i najlepsze przypuszczenia, by nas chronić, jednak mechanizm ten nie zawsze sprawdza się w nowych sytuacjach, w których szwankuje próba analogicznego przełożenia.

W procesie podejmowania decyzji intuicja wydaje się opierać na automatyzacji, co z jednej strony przynosi korzyści, a z drugiej może hamować inne niż dotychczas reakcje. Dzięki powielaniu znanych nam schematów, których dokonujemy bez świadomej interwencji, nasz umysł ma szansę skupić się na bardziej intensywnych lub nowo nabytych czynnościach.

Istotną rolę w działaniu intuicji odgrywa również tak zwane wnioskowanie w przód i wstecz, które pomaga nam przeczuwać i przewidywać, co z kolei pozwala na podejmowanie działania. Kiedy wchodzimy do kawiarni, rozpoznajemy filiżankę jako coś, co widzieliśmy już wiele razy. Intuicyjnie wiemy również, że prawdopodobnie napój będzie gorący i łatwo rozleje się na nierównej powierzchni.

Intuicja pojawia się zarówno w naszym codziennym życiu, jak i w obszarach zawodowych.

Aby podejmować szybkie decyzje wysokiej jakości, specjaliści korzystają z wieloletniego doświadczenia, utrzymywanego w nieświadomych ramach. Naukowcy z branży medycznej odkryli, że doświadczeni dentyści często polegają na intuicji, aby podejmować złożone, ograniczone czasowo decyzje. Korzystając z wieloletniej, głęboko przechowywanej wiedzy, intuicyjne wybory są dokonywane szybko, a ich skuteczność jest lepsza od tych, które opierają się na jasnych dowodach i racjonalnym myśleniu. 85 proc. prezesów spośród próby 36 potwierdziło, że intuicja była kluczowa dla ich procesu decyzyjnego.

Intuicja wydaje się zatem powstawać z interakcji wielu charakterystycznych procesów poznawczych, które łączą się, aby zapewnić szybką i skuteczną reakcję, gdy jest to najbardziej potrzebne. Chociaż zwykle nam to pomaga, może prowadzić do uprzedzeń – w oparciu o religię, kulturę, środowiska społeczne, moralne, a nawet polityczne. Jednak jak mówi Hogarth, ’intuicję można wykształcić’. Zmieniając procesy myślenia, możemy skłaniać się ku dokładniejszym i mniej subiektywnym ocenom.

Co więcej, intuicja działa na podobnych zasadach co kreatywność.

Badania wykazały powiązania między intuicją a wczesnymi etapami procesu twórczego, w tym etapami generowania pomysłów i oceny. Zapewnia, że reagujemy natychmiast, uwalniając cenne zasoby umysłowe, aby radzić sobie z nowymi doświadczeniami i optymalizować naukę, dlatego bez wątpienia powinno się jej uczyć w szkole.

Zdjęcie główne: Thriveglobal.com
Tekst: KK