Właśnie wskazano laureatów Pokojowej Nagrody Nobla 2018 roku. Przyznano ją dwóm osobom z różnych środowisk, ale które połączyła wspólna walka z gwałtem i przemocą seksualną w czasie wojny – kongijskiemu ginekologowi doktorowi Denisowi Mukwege oraz irakijskiej aktywistce, ocalałej z seksualnej niewoli ISIS, Nadii Murad. Norweski Komitet Noblowski docenił ich pomoc w odkrywaniu wojennych zbrodni na tle seksualnym oraz odwagę w szerzeniu świadomości na temat tego ogromnego, często ignorowanego, problemu. Zarówno Mukwege, jak i Murad przedłożyli walkę z przemocą seksualną jako bronią wojenną nad bezpieczeństwo własne i swoich bliskich.

W 2008 roku Rada Bezpieczeństwa ONZ uchwaliła rezolucję 1820, w której określono, że wykorzystanie przemocy seksualnej jako broni podczas konfliktów zbrojnych stanowi zarówno zbrodnię wojenną, jak i zagrożenie dla światowego pokoju.

10 lat później, w ogniu globalnej dyskusji na temat molestowania i wykorzystywania seksualnego kobiet na całym świecie, tegoroczna nagroda rzuca światło na dwa regiony naszego globu, gdzie kobiety zapłaciły najwyższą cenę za niekończące się konflikty zbrojne i wojny.

Pokazuje palący problem, który w codziennym szumie medialnym nie ma szans na przebicie się.

Tegoroczny wybór jest jasnym i dobitnym przekazem, który Norweski Komitet Noblowski wysyła w świat: kobiety, stanowiące w wielu regionach świata ponad połowę populacji, są wykorzystywane jako broń i narzędzie w wojnach i konfliktach zbrojnych. Muszą być chronione, a ich oprawcy schwytani i postawieni w stan oskarżenia.

Doktor Denis Mukwege jest ginekologiem, który leczył tysiące kobiet i dziewczynek w regionie nazywanym niegdyś “światową stolicą gwałtu” – we wschodniej części Demokratycznej Republiki Kongo. W kompletnie nieprzystosowanym do tego szpitalu w okolicy Bukavu przeprowadził niezliczoną ilość operacji i zabiegów, które niejednokrotnie uratowały ofiarom przemocy seksualnej życie. W 2012 Mukwege wygłosił ważną przemowę w siedzibie ONZ, w której zganił rząd DRK oraz innych światowych przywódców za to, że nie robią nic, aby powstrzymać seksualną przemoc wobec kobiet w konfliktach zbrojnych. To wystąpienie niemal kosztowało go życie – po powrocie do DRK został zaatakowany we własnym domu i cudem uniknął postrzału, którego niestety nie udało się uniknąć jego ochroniarzowi. Od tego czasu Mukwege urósł w DRK do rangi bohatera, który dla wielu mieszkańców tego rozerwanego wojną kraju stanowi ostoję bezpieczeństwa i nadziei.

Mukwege leczył zarówno dziewczynki w wieku od 2 lat, jak i dojrzałe kobiety po 70-tym roku życia.

Spotykał się z koszmarnymi przypadkami przemocy seksualnej: kobiety z karabinami wetkniętymi siłą do pochwy, z pozszywanymi narządami płciowymi, ranami na szyi po sznurze, na którym przez długi czas były przywiązane do drzewa. Choć Mukwege otwarcie krytykuje kongijski rząd za pobłażanie żołnierzom dopuszczających się zbrodniczych czynów na tle seksualnym, tuż po przyznaniu mu Nagrody Nobla ten sam rząd wystosował mu publiczne gratulacje.

Drugą laureatką tegorocznej Pokojowej Nagrody Nobla jest Nadia Murad. 25-letnia Irakijka wywodząca się z mniejszości Yazidi otwarcie opowiada się za ofiarami gwałtów i przemocy na tle seksualnym w czasie działań wojennych. W 2014 roku wioska Kojo, z której pochodzi Murad, została zaatakowana przez ISIS dążącą do etnicznego oczyszczenia Iranu. Kobiety i dziewczynki ocalałe z napaści zostały sprzedane na targu jako seksualne niewolnice. Murad trafiła do jednego z sędziów ISIS, przez którego została wielokrotnie gwałcona, bita i poniżana. Przy jednej z pierwszych prób ucieczki została przyłapana, za co spotkała ją okrutna kara – pozostawiono ją na pastwę kilku ochroniarzy sędziego, którzy po kolei ją zgwałcili. W końcu udało jej się uciec i trafić w bezpieczne miejsce.

W odróżnieniu od wielu ofiar przemocy seksualnej, Murad nie zamierzała milczeć. Wręcz odwrotnie – rozpoczęła światową kampanię na rzecz podniesienia świadomości i ochrony kobiet w czasie konfliktów zbrojnych.

Wielekrotnie przemawiała przed ONZ, Izbą Reprezentantów Stanów Zjednoczonych i Izbą Gmin Wielkiej Brytanii, otwarcie mówiąc o swoich doświadczeniach i podnosząc świadomość globalnej społeczności na temat koszmarów, z którymi na co dzień borykają się kobiety w regionach ogarniętych wojną. Murad jest drugą najmłodszą laureatką Pokojowej Nagrody Nobla.

W tym roku do Pokojowej Nagrody Nobla zgłoszono rekordową liczbę kandydatów – aż 331. Norweski Komitet Noblowski nie był w stanie skontaktować się ani z Mukwege, ani z Murad, aby wcześniej poinformować ich o przyznanej im nagrodzie. Laureaci prawdopodobnie dowiedzieli się o niej z mediów.

Tekst: AO