Kanada to jeden z siedmiu krajów, w których eutanazja jest legalna – zalegalizowano ją w 2016 roku i w ustawodawstwie funkcjonuje jako 'pomoc medyczna w umieraniu’ (MAID) i wspomagane samobójstwo. Na takie rozwiązanie mogli zdecydować się nieuleczalnie chorzy dorośli. Od 2023 roku grupa osób, które będą mogły poddać się procedurze MAID, zostanie rozszerzona o tych, których jedyną chorobą jest choroba psychiczna. Zmiany wywołały niepokój grup zajmujących się prawami człowieka i rzeczników zdrowia psychicznego w Kanadzie.

Grupa ekspertów w programie dziennikarki Halli Mohieddeen 'The Take’ pochyliła się nad tematem i potencjalnym wpływie rozszerzenia ustawodawstwa.

Najogólniej MAID oznacza, że osoba, która bardzo cierpi, może w określonym czasie udać się do lekarza, a następnie przyjąć specjalny koktajl.

Dlaczego w ogóle zdecydowano się na takie rozwiązanie?

Niektórzy ludzie w Kanadzie wywierali znaczną presję na bardziej godną, współczującą formę umierania. Istniało wiele obaw związanych z faktem, że dostęp do eutanazji był możliwy tylko na mocy nakazu sądowego, co było postrzegane jako bardzo uciążliwe i niewrażliwe na potrzeby cierpiących ludzi. (…) Istnieje wiele grup, które stale konsultują się z rządem federalnym, aby utrzymać ten proces i rozszerzyć uprawnienia do eutanazji. Oczywiście istnieje również sprzeciw grup pro-life i grup reprezentujących osoby z niepełnosprawnościami, które obawiają się, że może to być wykorzystywane lub jest wykorzystywane niewłaściwie do zakończenia życia niektórych osób i populacji – tłumaczy reporter Bill Kaufmann.

Warto dodać, że wcześniej głównym kryterium była 'bliskość śmierci’, czyli do procesu kwalifikowano osoby, których śmierć dało się przewidzieć (np. na podstawie złego stanu zdrowia spowodowanego ciężką chorobą).

W 2021 roku rozszerzono ustawę o osoby, które bardzo cierpią z powodu chorób przewlekłych, ale których śmierci nie da się przewidzieć. W przypadku najnowszej poprawki, która zacznie obowiązywać od 2023 roku kwalifikować do procedury może choroba psychiczna (jako jedyny powód).

Cheryl Romaine, która również wypowiedziała się w podcaście 'The Take’, złożyła wniosek o MAID w 2019 roku, a ponieważ nie miała 'rozsądnie przewidywalnej śmierci naturalnej’, odmówiono jej. Dzięki rozszerzeniu ustawy C-7 – w 2021 roku do procedury zaliczono osoby, których śmierć nie nastąpi w dającej się przewidzieć przyszłości, czyli z chorobami przewlekłymi – kobieta mogła ponownie zgłosić się do przejścia procedury. Tym razem została zatwierdzona. Cheryl próbuje obecnie innych form leczenia, nadal jednak ma opcję skorzystania z MAID.

Inną osobą, która doświadczyła procesu ubiegania się o medyczne wspomaganie śmierci, jest Lori Weber, autorka książek dla dzieci z Quebecu. Jej mąż zmarł po latach zmagań z chorobą autoimmunologiczną, a lekarze długo nie mogli postawić właściwej diagnozy, odsyłano go do różnych klinik, nie wierzono, że odczuwa bardzo silny ból kręgosłupa.

W ostatnich miesiącach musiał brać bardzo silne leki. Jednak nadal miał trudności z dostępem do leczenia, którego potrzebował, aby jego życie było znośne. (…) Powiedziano mu, że lista oczekujących do lekarza trwa od dziewięciu miesięcy do roku. (…) Lekarze również nie poparli jego wniosku o MAID, co było kolejną wielką frustracją, z którą musiał się uporać. (…) W listopadzie 2021 roku [po rozszerzeniu ustawy – przyp.red] powiedział mi, że podjął decyzję, że zacznie wdrażać proces aplikacyjny. To nie był dla mnie szok. Nie było innej opcji. Miał do wyboru: MAID albo kolejne lata cierpienia. (…) Powiedział: 'Wiesz, wszyscy umrą. Po prostu wybieram, kiedy umrę’. Był zakładnikiem swoich chorób. Więc posiadanie tej kontroli na końcu, było dla niego wzmacniające. Odszedł szczęśliwy – mówi Weber.

Kobieta dodaje, że rodzina mogła być z mężczyzną do końca, a procedura 'nie była łatwa’ i trwała około 23 minuty.

W 2023 roku eutanazja stanie się dostępna dla osób, które nie mają żadnych innych chorób poza chorobami psychicznymi. Chociaż istnieją środki ochronne, niektórzy twierdzą, że to za mało.

Wniosek musi być podpisany przez co najmniej jednego niezależnego świadka. Dwóch niezależnych praktyków i dwóch lekarzy musi potwierdzić, że spełnione są warunki kwalifikacyjne. Czas na oszacowanie prośby i diagnozę wynosi minimum 90 dni. Osoba wnioskująca musi zostać poinformowana o dostępnych formach wsparcia i alternatywach, takich jak opieka paliatywna. Może również wycofać zgodę na śmierć aż do chwili, gdy ma ona zostać zrealizowana (…) [w przypadku chorób psychicznych – przyp. red.] osoba, która się o to ubiega, musi być na tyle rozsądna i świadoma, aby złożyć wniosek – mówi Bill Kaufmann.

Krytycy zwracają uwagę, że nieraz trudno ocenić, czy człowiek na pewno świadomie podejmuje taką decyzję i czy otrzymał wszelkie dostępne formy pomocy.

W dużej mierze ignoruje się społeczne uwarunkowania zdrowia i to jest powód, dla którego wiele osób prosi o MAID. Jestem zdania, że to prawodawstwo odwraca ciężar, że nakłada na jednostki ideę, że jej mózg jest zepsuty, że to jej wina, że nie może poczuć się lepiej, kiedy tak naprawdę system nie robi wystarczająco dużo, aby faktycznie pomóc ludziom wyzdrowieć. Myślisz, że chcesz umrzeć, myślisz, że jesteś beznadziejny i bezradny. Taka jest natura zbyt wielu problemów i chorób psychicznych – komentuje Mark Henrick, rzecznik zdrowia psychicznego z Toronto.

Ekspert dodaje, że leczenie zawodzi ludzi. Nie bagatelizuje tego, że wielu chorych naprawdę z bólu i cierpienia myśli, że powinni umrzeć, jednak najważniejsze jest odpowiedzenie na pytanie, dlaczego cierpią. Inni krytycy obawiają się, że w przyszłości program zostanie rozszerzony na nastoletnie dzieci.

Tekst: AC
Zdjęcie: Jakob Owens/Unsplash